David Davidson & Rik Delhaas | Argos (VPRO – Human)
De online gokindustrie op Curaçao is grenzeloos, zeer anoniem en zonder overheidstoezicht, met alle risico’s van dien. Argos, Investico en De Groene identificeerden duizenden sites, gokbedrijven en zelfs een paar ‘eigenaren’. Een poging tot wederhoor werd beantwoord met een kort geding. ‘Dreigen met procedures is onderdeel van de politiek van de goksector.’
Voor buitenstaanders, zelfs opsporingsdiensten, is het vrijwel onmogelijk om te achterhalen wie er schuilgaan achter wereldwijd opererende Curaçaose gokwebsites. Honderden bedrijven met eigenaren en geldstromen die verstopt zitten achter trustkantoren en brievenbusfirma’s exploiteren duizenden websites. En als het lukt om namen te vinden, waar Argos, Investico en De Groene in slaagden, dan gaat het om iemand in Rusland, Belarus of Oekraïne, die niet bepaald voldoet aan het profiel van een gokmagnaat. Want hoe waarschijnlijk is het dat Ihar uit Belarus, voormalig beveiliger bij een staatslandbouwbedrijf, eigenaar van een oude Volvo 440 en samenwonend met drie anderen in een klein appartementje honderd kilometer buiten Minsk, écht de baas is van online casino Realmoneyonlinepokies dat zich zonder vergunning richt op de Australische markt? Ihar is zelfs nog nooit in het buitenland geweest, blijkt uit naspeuringen van Belarussische collega-journalisten. Welkom in de wereld van de online gokbedrijven op Curaçao, een spiegelpaleis en miljardenbusiness waar vrijwel niets transparant is: niet eens wie er überhaupt een vergunning heeft.
Onderzoek
Argos, platform voor onderzoeksjournalistiek Investico en De Groene Amsterdammer doken in de wereld achter deze online casino’s uit het Koninkrijk der Nederlanden. We spraken zowel on als off the record met een groot aantal betrokkenen en deskundigen over de geschiedenis en de invloed van de tot enorme proporties uitgegroeide goksector op het kleine Caribische eiland. Ook genereerden we met een scraper, een computerprogrammaatje dat informatie van websites verzamelt, voor het eerst een overzicht van Curaçaose goksites en de bijbehorende licenties, gokbedrijven en de faciliterende trustkantoren. De inventarisatie bestaat uit de namen van duizenden Curaçaose sites – mét en zónder vergunning – en honderden gokbedrijven. De lijst bevat wereldwijd bekende merken als cryptocasino Stake.com tot obscuurdere sites als Beepbeepcasino.com en Bingofest.com. Door de inventarisatie te vergelijken met gelekte informatie uit belastingparadijzen als de Panama Papers en de Pandora Papers identificeerden we ook een aantal personen die – op papier althans – eigenaar zijn van brievenbusfirma’s achter internetcasino’s.
Sublicenties
Wie iets wil begrijpen van de wildgroei aan goksites en het gebrek aan transparantie komt uit bij het fenomeen ‘sublicenties’. Dat is de op Curaçao gegroeide praktijk dat niet de overheid vergunningen aan nieuwe gokbedrijven uitgeeft en hier toezicht op houdt, maar een handvol particuliere ondernemingen. Deze firma’s, die luisteren naar namen als Cyberluck, Antillephone en Gaming Services Provider, hebben ooit een officiële overheidsvergunning weten te bemachtigen. Op basis van deze vergunningen verstrekken deze ‘masterlicentiehouders’ sinds jaar en dag tegen betaling en op grote schaal sublicenties aan nieuwkomers.
Tussenpersonen met namen als License Gentlemen adverteren openlijk met wat volgens hen de voordelen zijn van dit Curaçaose systeem. Namelijk snel en zonder al te veel gedoe een gokvergunning krijgen. Ze beloven dat background checks voor aanvragers ‘tolerant zijn’ en dat het mogelijk is om binnen een paar weken een gokbedrijf op Curaçao te openen en de bijbehorende vergunning te verkrijgen, wat de weg opent naar toegang tot banken en betaaldiensten. ‘Om direct een licentie te verkrijgen, moet u een lokaal bedrijf oprichten, management inhuren, wat servers verschepen en u bent klaar om te beginnen!’, aldus een folder met de titel No license, no platform, no problem. Kosten? Vijfduizend dollar per jaar voor de vergunning en jaarlijks 22 duizend dollar voor de bijbehorende brievenbusfirma.
Misbruik
Dat een eigenaar van een gokbedrijf schuilgaat achter een trustkantoor, betekent nog niet dat hij of zij kwade bedoelingen heeft. Toch blijkt uit een stroom aan internationale publicaties dat misbruik van Curaçaose goksites voortdurend op de loer ligt. Deze malafide sites opereren zonder vergunning, zijn in criminele handen, lenen zich voor witwassen of zijn op een andere manier controversieel. Follow The Money berekende vorig jaar dat bijna 40 procent van de internetgokfirma’s die internationaal op een zwarte lijst staan uit Curaçao komt. Het online wedkantoor 1XBet, bekend van samenwerkingen met FC Barcelona en – kortstondig – de Engelse voetbalclubs Liverpool en Chelsea zou alleen al in Rusland zonder vergunning bijna 900 miljoen dollar aan inkomsten hebben binnengehaald. In Nederland bleek het online wedkantoor Edobet gelieerd aan het imperium van de Haagse ‘godfather’ Piet S. Onder anderen Dirk Kuyt gokte er volgens de berichtgeving van het Algemeen Dagblad. De oud-international zou zijn speelwinst cash in plastic tassen overhandigd hebben gekregen. Zelfs de Italiaanse maffia gebruikte Curaçaose goksites als witwasvehikels. Crimineel geld ging er als ‘inleg van gokkers’ zwart naar binnen en kwam er als speelwinst wit weer uit. Echt gegokt werd hier niet. In een recent rapport van de Amerikaanse drugsbestrijding staat expliciet de waarschuwing dat criminele organisaties Curaçaose e-gamingwebsites kunnen misbruiken om illegale inkomsten wit te wassen.
Uit navraag door Argos en Investico bij de Financial Intelligence Unit van Curaçao, die signalen over witwassen verzamelt, blijkt dat vorig jaar ruim 78 duizend meldingen over ongebruikelijke transacties zijn binnenkomen. Het merendeel, meer dan 47 duizend, ging over de online goksector. Het is onbekend om hoeveel melders het gaat en in hoeverre gokbedrijven zich houden aan de meldplicht. Het is daarom niet uit te sluiten dat het daadwerkelijke aantal verdachte transacties binnen de online goksector in werkelijkheid veel hoger is.
Verhulling
Jan van Koningsveld, oud-rechercheur van de FIOD, keek op verzoek van Argos en Investico naar de opzet van de Curaçaose online goksector. Hij las rechterlijke uitspraken, mediapublicaties en andere documenten. Van Koningsveld is gepromoveerd op onderzoek naar misbruik van offshore vennootschappen en onderzocht witwasrisico’s binnen de kansspelsector in Nederland. ‘Wat duidelijk naar voren komt is dat die hele sector weinig transparant is, dat de overheid weinig zicht heeft op op wat er gebeurt. Van oudsher brengt de gambling sector, zowel fysiek als online een groot risico met zich mee op witwassen van misdaadgeld. Het gaat om enorme bedragen, de pakkans is relatief klein en de gelegenheid is groot. Dus dan zal de overheid voldoende maatregelen moeten nemen om die risico’s ten eerste in kaart te brengen en ten tweede te beheersen. En dat lijkt te ontbreken op Curaçao.’
Van Koningsveld zet vraagtekens bij de bedrijfsstructuren, die volgens hem vaak gericht zijn op anonimiteit. ‘Als je dit soort structuren ziet, dan dan heb ik altijd het gevoel: vertel me eens waarom? Want het heeft alle elementen van verhulling. En hoe meer verhulling en anonimiteit wordt gecreëerd, des te groter is natuurlijk de kans dat er dat het te maken heeft met misbruiksituaties.’
Streng
George van Zinnicq Bergmann is baas van een trustkantoor en in die hoedanigheid bestuurder van meer dan honderd op Curaçao gevestigde gokbedrijven. Ook is hij verbonden aan de belangenorganisatie van de sector, de Curaçao Online Gaming Associatie. Hij geeft een interview aan Argos en Investico om zijn visie op de kritische geluiden te geven. Van Zinnicq Bergmann erkent dat het toezicht op Curaçao internationaal gezien ‘een vreemde eend in de bijt’ is. Dat toezicht komt er namelijk op neer dat de bedrijven die de sublicenties verstrekken tegelijkertijd een soort ‘geprivatiseerde toezichthouders’ zijn en dus zichzelf en hun klanten controleren. ‘Maar het is behoorlijk streng’, zegt Van Zinnicq Bergmann.
Wat de masterlicentiehouders precies doen om misbruik te voorkomen, dat kunnen Argos en Investico volgens hem beter bij deze bedrijven zelf vragen. Het gaat volgens hem in ieder geval om een uitgebreide screening, niet anders dan bij een vergunningaanvraag bij de overheid. Verder moet onder meer een businessplan worden overlegd, bewijs dat er genoeg geld is voor dit plan en het moet duidelijk worden op welke markten het bedrijf zich gaat begeven. Toch erkent hij dat ‘het niet meer van deze tijd is om geen overheidstoezicht te hebben’. Dat is de reden dat er wordt gewerkt aan nieuwe wetgeving. De online goksector helpt volgens Van Zinnicq Bergmann bij de totstandkoming ervan. Maar tot die tijd bepalen de masterlicentiehouders het helemaal zelf.
Kompas
Iemand die ruim 25 jaar geleden al waarschuwde voor ongewenste effecten is toenmalig ambtenaar John van Schendel. In de jaren 90 hield Van Schendel zich op Curaçao bezig met onder meer de voorbereiding van de vergunningverlening aan wat tegenwoordig de masterlicentiehouders zijn. Hij ondervond druk om de vergunningen uit te laten geven en de wet op basis waarvan dat moest gebeuren vond hij ‘volstrekt ontoereikend’, zo is te lezen in documenten uit die tijd die in handen zijn van Argos en Investico.
Het zit Van Schendel na al die jaren nog steeds hoog. Hij maakt de vergelijking met een kompas dat niet goed is geijkt. ‘Als het een graad afwijkt, dan kom je aan het einde misschien wel honderden kilometers verkeerd uit. Als je dingen in wetgeving niet onderkent als probleem, dan kan het gebeuren dat je vervolgens geconfronteerd wordt met consequenties die je helemaal niet voorzien hebt of niet wenst. Ik denk dat dit in de gaming sector duidelijk het geval is.’
Zijn kritiek destijds was dat de wet zo goed als niets regelt: geen voorwaarden voor een vergunningaanvraag, geen sancties bij overtreding en geen toezicht. Pogingen om de wet te verbeteren strandden. In die tijd kwamen er ook al vragen of sublicenties waren toegestaan. In een brief van het ministerie geadresseerd aan Landhuis Joonchi in Willemstad klinkt als antwoord: ‘De huidige Landsverordening buitengaatse hazardspelen maakt een dergelijk onderverdeling van vergunningen niet mogelijk. Daarnaast heeft de regering het standpunt ingenomen dat zulks ook onwenselijk is.’
Onwenselijk of niet, enkele decennia later staat een flink aantal gokbedrijven met sublicenties van Cyberluck ingeschreven op het adres van uitgerekend Landhuis Joonchi.
Juridische stappen
Op kritiek, vooral als het over de sublicenties gaat, reageert de goksector op Curaçao met juridisch wapengekletter. Voormalig SP-Kamerlid Ronald van Raak kreeg ermee te maken, bijvoorbeeld nadat hij had bijgedragen aan een reportage van de BBC over de online gokindustrie. ‘Het dreigen met procedures is onderdeel van de politiek van de goksector. Het is bedoeld om critici te intimideren. Op de eilanden werkt dat, en we moeten voorkomen dat het in Nederland ook gebeurt’, zegt Van Raak als we hem ernaar vragen.
Argos, Investico en De Groene Amsterdammer kregen zelf ook een kort geding aangezegd. Dat gebeurde vorige week als reactie op wederhoorvragen aan masterlicentiehouder Cyberluck en directeur Angelique Snel-Guttenberg. De vragen gingen over hoe Cyberluck als ‘private toezichthouder’ erop toeziet dat sublicentiehouders zich aan de regels houden, hoeveel sublicenties er de afgelopen jaren zijn ingetrokken als gevolg van dit toezicht en wie eigenlijk de eigenaren zijn van Cyberluck. Dit werd beantwoord met een dagvaarding. Het bedrijf wilde met het kort geding op voorhand afdwingen dat Argos en Investico zich niet zouden uitlaten over illegaliteit of mogelijke illegaliteit van sublicenties. In de publicaties moest eveneens worden opgenomen dat een reeks rechtszaken door tegen een Nederlandse blogster en activiste door onder andere Cyberluck – waar Investico en Argos ook een vraag over hadden gesteld – niet is bedoeld om haar ‘te gronde te richten’. Dit op straffe van een dwangsom met een maximum van 250 duizend euro. De voorzieningenrechter in Amsterdam wees deze eisen af.
Knipselkrant
De blogster en activiste over wie het gaat, de Nederlandse Nardy Cramm, staat erom bekend dat ze zich in blogs met titels als Witwaswalhalla zeer kritisch uitlaat over de online goksector en de personen die er de scepter zwaaien. Cramm is de drijvende kracht achter de nieuwssite knipselkrant-curacao.com met tienduizenden lezers per dag en is initiatiefnemer van Stichting Belangenbehartiging Gedupeerden Online Kansspelen (SBGOK). Deze stichting procedeert geregeld met succes tegen online gokbedrijven met een Curaçaose vergunning namens gokkers die hun geld niet uitgekeerd hebben gekregen. Cramm verloor enkele rechtszaken over blogs waarin zij sublicenties ‘illegaal’ had genoemd. De rechter op Curaçao beoordeelde deze kwalificatie als onrechtmatig, hoewel hoger beroep nog moet plaatsvinden. Inmiddels hebben Cyberluck en enkele trustkantoren in het Antilliaans Dagblad een ‘class action’ – een groepsvordering – tegen Cramm aangekondigd waarin onder meer tonnen aan dwangsommen worden geëist. ‘De rechtszaken beheersen alles, het is een gruwelijke ervaring. Ik kan inmiddels kwartetten met sommaties, en voel me enorm geïntimideerd en bedreigd’, aldus Cramm. Ze woont op een geheime plek in het buitenland en zegt geen advocaat te kunnen betalen, mede omdat er beslag is gelegd op haar bankrekening.
De advocaten van Cyberluck benadrukken dat het gerechtvaardigd is om de zaken aan te blijven spannen en dat dit gebeurt vanwege Cramms onrechtmatige uitingen en niet om haar het zwijgen op te leggen. Een van de advocaten, Bas Jongmans, zat achter de website knipselkrantprocedure.com waar hij aanbood procedures te voeren tegen Cramm. ‘Nardy lijkt altijd verdrietig en boos op alles en iedereen. Ik bied daarom iedereen op Curaçao die door Nardy en haar Knipselkrant is gedupeerd gratis mijn diensten aan.’ In een reactie zegt hij dat de site ‘ludiek’ bedoeld was en dat Cramm hem onterecht had beschuldigd. Overigens bepaalde de rechter in een van de eerste rechtszaken tegen Cramm dat die zaak ‘niet en zeker niet uitsluitend het oogmerk’ had om Cramm te intimideren, maar dat er een ‘te beschermen belang was’.
Malta
Matthew Caruana Galizia is de zoon van de in 2017 op Malta met een autobom vermoorde journaliste Daphne Caruana Galizia. Hij spreekt zich uit tegen juridische procedures zoals die tegen Nardy Cramm. ‘Dit soort rechtszaken isoleert mensen die misstanden aan het licht brengen’, aldus Galizia, die zich inzet voor persvrijheid. Volgens hem kunnen kleine landen als Malta en Curaçao op deze manier van belangrijke informatie worden beroofd. Zijn moeder schreef over corruptie, waaronder misstanden in de goksector. Toen ze stierf liepen er meer dan veertig smaadzaken tegen haar vanwege publicaties. De opdracht om haar te vermoorden werd gegeven door een belangrijke casinobaas op Malta. Galizia publiceerde onder meer over zijn corrupte deals in de energiesector.
Matthew Caruana Galizia wijst er bovendien op dat Curaçao net als Malta een verhoudingsgewijs erg grote gokbranche heeft. Hij waarschuwt voor de effecten van een zeer lucratieve en tegelijkertijd nauwelijks transparante en gereguleerde gaming sector. Net als bij andere hoogrisicosectoren is dit volgens Galizia ‘vruchtbare grond’ voor de ‘ontwikkeling van corrupte relaties’ tussen de sector en politici.
Daar heeft Curaçao eerder mee te maken gehad toen bleek dat de inmiddels veroordeelde toenmalig premier Gerrit Schotte grote geldbedragen had gekregen voor zijn verkiezingscampagne van zakenman en casinobaas Francesco Corallo. In ruil kreeg Corallo invloed op het beleid van de regering. En in 2013 werd politicus Helmin Wiels op Curaçao geliquideerd, kort nadat hij had aangekondigd informatie openbaar te maken die een ‘bom’ op de goksector zou betekenen. Hoewel veel onduidelijk is gebleven, kwam tijdens het strafrechtelijk onderzoek naar voren dat politiek en mensen uit de goksector hadden samengespannen bij de moord. Oud-minister van Financiën George Jamaloodin was een van de veroordeelden.
Toezichthouder
Nederland wordt internationaal aangekeken op misstanden binnen het koninkrijk en volgt de online goksector op Curaçao met argusogen. Hoewel Curaçao een zelfstandig land is en Den Haag het beleid in Willemstad dus niet kan bepalen, eist Nederland in ruil voor miljoenen aan coronasteun onder meer ‘modernisering en hervorming’ van de goksector. Die hervorming komt tot nu toe nauwelijks van de grond. Uit navraag van Argos en Investico blijkt dat de Curaçaose overheid nog altijd geen enkel zicht heeft op de sector. Zo deed het Curaçaose ministerie van Financiën in december in het Antilliaans Dagblad een oproep aan gokbedrijven om zich vrijwillig te laten registreren, zodat de overheid ‘een beter inzicht kan verkrijgen van de online gaming sector’. Maar in mei zijn er nog geen bedrijven geregistreerd, omdat de invoering van de database is vertraagd. Een officiële toezichthouder is er inmiddels wel, maar in afwachting van beleid dat in de maak is, handhaaft deze niet.
Bron: VPRO – Human
Note by Nardy
The context of the above article can be found in the following series of articles and podcasts by platforum for investigative journalism Investico, weekly magazine De Groene Amsterdammer and radio broadcaststation Argos (VPRO-Human):
- Explainer VPRO-Human (video): ‘Hoe Curacao een gokstaat werd’ (link: https://www.vpro.nl/argos/media/luister/argos-radio/onderwerpen/2022/Curacaos-roulette.html)
- Investico: Roulette met de Rechtsstaat https://www.platform-investico.nl/artikel/roulette-met-de-rechtsstaat-geannoteerd-verhaal/
- Investico: Hier vindt u de documenten over de Curacaose online goksector https://www.platform-investico.nl/artikel/vind-hier-de-documenten-over-de-curacaose-online-goksector/
- Investico: Roulette of Law (English version) https://www.platform-investico.nl/artikel/roulette-of-law-annotated-version/
- Investico: Russische, Oekrainse en Belarussische owners behind Curacao online casino’s https://www.platform-investico.nl/artikel/russische-oekraiense-en-belarussische-eigenaren-achter-curacaose-online-casinos/
- Investico: Curacao abolished tax for shell companies https://www.platform-investico.nl/artikel/curacao-schafte-belasting-voor-brievenbusbedrijven-af/
- Trouw (frontpage): Curacao loopt belasting mis door snelle wet (PDF)
- De Groene Amsterdammer: Roulette met de rechtstaat (PDF) and https://www.groene.nl/artikel/roulette-met-de-rechtsstaat
- Podcast Argos/Investico: https://www.platform-investico.nl/artikel/online-casinos-de-perfecte-witwasmachines/
- Podcast Argos/Investico Speurwerk on Spotify: https://open.spotify.com/show/7lKTVx35ZTkcepXCAHkaZ1
- Podcast Argos on NPO Radio 1: Curaçaos roulette https://www.nporadio1.nl/fragmenten/argos/3adc60b4-16b7-4fae-9318-d4d9bf12cce6/2022-05-28-curacaos-roulette
- Podcast VPRO: https://www.vpro.nl/argos/media/luister/argos-radio/onderwerpen/2022/Curacaos-roulette.html
- VPRO – Human: In het land van de online casino’s controleert de goksector zichzelf
- VPRO – Human: Curaçaose online casino’s blijken bezit van Russische eigenaren
- Podcast Argos on Spotify: https://open.spotify.com/episode/2y6Nc4fNKlabM9ZSlCRC7h